Ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług (Dz.U. z 2024 r. poz. 731, tzw. DostNProdU) wprowadza nowe regulacje, które mają na celu ułatwienie dostępu do technologii i usług osobom z niepełnosprawnościami. Ustawa opiera się na przepisach dyrektywy 2019/882 UE wprowadzającej Europejski Akt Dostępności (EAA) i wprowadza kompleksowe wymagania dla przedsiębiorców.
Zakres i cele ustawy
Ustawa obejmuje trzy główne obszary:
-
Wymagania dostępności dotyczące określonych produktów i usług.
-
Obowiązki podmiotów gospodarczych odpowiedzialnych za spełnianie tych wymagań.
-
System nadzoru rynku, który monitoruje zgodność produktów i usług z nowymi przepisami.
Nowe przepisy dotyczą m.in. takich produktów jak sprzęt komputerowy, terminale płatnicze, smartfony czy czytniki e-booków. W obszarze usług obejmują m.in. telekomunikację, bankowość detaliczną, transport pasażerski oraz handel elektroniczny. Wyłączenia obejmują np. komunikację miejską czy mapy internetowe.
Obowiązki przedsiębiorców
Ustawa nakłada szczegółowe obowiązki na producentów, importerów, dystrybutorów i usługodawców:
Producent
Zgodnie z art. 23 DostNProdU producent musi:
-
Zapewnić, że wprowadzane do obrotu produkty spełniają wymagania dostępności.
-
Dokonywać oceny zgodności produktów z wymaganiami.
-
Sporządzać i przechowywać dokumentację techniczną produktów.
-
Informować organy nadzoru rynku o wykrytych niezgodnościach.
Importer
Importerzy (art. 29) są zobowiązani do weryfikacji, czy sprowadzane produkty spełniają wymogi dostępności. Muszą również prowadzić dokumentację techniczną i informować o wszelkich problemach z dostępnością produktów.
Dystrybutor
Dystrybutorzy (art. 30) mają obowiązek upewnić się, że produkty wprowadzane do obrotu spełniają wymogi dostępności oraz podjąć działania, jeśli zostaną wykryte niezgodności.
Usługodawca
Z kolei usługodawcy (art. 32) muszą:
-
Publikować informacje o tym, jak oferowane usługi spełniają wymagania dostępności.
-
Przechowywać te informacje przez cały czas świadczenia usług.
-
Wprowadzać niezbędne działania naprawcze w razie niezgodności.
Prawo konsumentów do skarg
Ustawa zapewnia konsumentom prawo do składania skarg na brak dostępności produktów lub usług. Skargi rozpatrują przedsiębiorcy, w tym producenci, importerzy, dystrybutorzy i usługodawcy.
Kluczowe zasady:
-
Skarga musi zawierać określone elementy, np. opis problemu.
-
Podmiot gospodarczy ma 30 dni na odpowiedź, a w wyjątkowych sytuacjach termin może być przedłużony do 60 dni.
-
Brak odpowiedzi w terminie oznacza, że skarga została uznana za zasadną.
Kary za naruszenia
Nieprzestrzeganie przepisów ustawy wiąże się z ryzykiem nałożenia wysokich kar finansowych.
Kary dla producentów
Producent zostanie ukarany, jeśli:
-
Wprowadzi do obrotu produkt niespełniający wymagań dostępności.
-
Nie dokona oceny zgodności produktu.
-
Nie przekaże wymaganej dokumentacji lub przekaże informacje wprowadzające w błąd.
Kary dla usługodawców
Usługodawcy będą karani za:
-
Brak zapewnienia dostępności usług.
-
Niedopełnienie obowiązków związanych z dokumentacją i oceną zgodności.
-
Brak informowania organów nadzoru rynku o niezgodnościach.
Wysokość kar
Kary pieniężne mogą wynieść do 10% rocznego obrotu przedsiębiorstwa lub do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Środki z kar trafią do Funduszu Dostępności, wspierającego działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami.
Podsumowanie
Ustawa o dostępności to ważny krok w stronę równości i inkluzywności. Przedsiębiorcy muszą dostosować swoje produkty i usługi, by były one dostępne dla wszystkich, co nie tylko spełnia wymogi prawa, ale również wspiera budowanie nowoczesnego i odpowiedzialnego społeczeństwa. Przepisy w większości zaczną obowiązywać od 28 czerwca 2025 r., a ich wdrożenie będzie monitorowane przez odpowiednie organy nadzoru.